Hàn inox với sắt là kỹ thuật tương đối phức tạp do sự khác biệt về thành phần, tính chất của hai loại vật liệu. Với người mới bắt đầu, việc thực hiện mối hàn giữa cả hai đòi hỏi phải hiểu rõ quy trình, chọn đúng phương pháp hàn và vật liệu đi kèm. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn từng bước cụ thể để hàn inox với sắt đúng kỹ thuật, an toàn, đạt độ bền cao - ngay cả khi bạn chưa có nhiều kinh nghiệm.
Vì sao việc hàn inox với sắt lại khó?
Thao tác này khó hơn so với hàn cùng loại vật liệu vì những lý do sau:
- Sự khác biệt về thành phần hợp kim: Inox chứa nhiều crom và niken hơn sắt, dẫn đến điểm nóng chảy, khả năng dẫn nhiệt khác nhau.
- Tính giãn nở nhiệt không đồng đều: Khi hàn, sự co giãn khác nhau giữa inox và sắt dễ gây nứt mối hàn hoặc cong vênh.
- Khả năng liên kết kém: Nếu không dùng đúng que hàn hoặc dây hàn chuyên dụng, mối hàn sẽ dễ bị bong hoặc rạn nứt sau thời gian sử dụng.
Các phương pháp hàn inox với sắt phổ biến hiện nay
Do sự khác biệt về đặc tính vật lý, hóa học giữa inox (thép không gỉ) và sắt thường, việc lựa chọn đúng phương pháp hàn là yếu tố quyết định đến chất lượng, độ bền, thẩm mỹ của mối hàn. Dưới đây là ba phương pháp hàn inox với sắt phổ biến nhất hiện nay, phù hợp với từng điều kiện sản xuất, trình độ tay nghề.
Hàn TIG (Tungsten Inert Gas)
Hàn TIG, hay còn gọi là hàn bằng khí Argon, là phương pháp được đánh giá cao về độ chính xác và thẩm mỹ. Khi hàn inox với sắt bằng TIG, người thợ sử dụng điện cực vonfram không tiêu hao, khí bảo vệ (thường là Argon tinh khiết) để ngăn quá trình oxy hóa trong vùng hàn. Đây là phương pháp lý tưởng cho các chi tiết mỏng, yêu cầu mối hàn đẹp, ít bắn tóe.
Tuy nhiê để hàn hai vật liệu khác nhau, người dùng cần sử dụng dây hàn chuyên dụng như inox 309L hoặc 312 - các loại vật liệu có khả năng kết dính tốt giữa inox và sắt. Bên cạnh đó, kỹ thuật hàn TIG đòi hỏi tay nghề cao, thiết bị hàn chuyên biệt, nên thường phù hợp với xưởng cơ khí hoặc đơn vị gia công chuyên nghiệp.
Hàn MIG (Metal Inert Gas)
Hàn MIG là phương pháp sử dụng dây hàn tự động đi kèm khí bảo vệ (CO₂ hoặc hỗn hợp khí Argon + CO₂) để tạo mối hàn nhanh chóng và hiệu quả. Phương pháp này thường được lựa chọn khi cần hàn các chi tiết lớn, mối hàn dài hoặc sản xuất hàng loạt nhờ tốc độ cao, dễ thao tác.
Khi áp dụng để hàn inox với sắt, cần dùng dây hàn lõi thuốc hoặc dây hàn không đồng chất có khả năng tương thích với cả hai vật liệu. Dù mối hàn MIG không mịn bằng TIG, nhưng về độ chắc và tốc độ thì phương pháp này rất đáng cân nhắc, đặc biệt trong các ứng dụng công nghiệp.
Hàn que (hàn hồ quang tay)
Đây là phương pháp phổ biến, dễ tiếp cận nhất đối với người mới bắt đầu. Với hàn que, bạn chỉ cần một máy hàn hồ quang tay và que hàn inox chuyên dụng như 309 hoặc 312 để thực hiện quá trình hàn.
Ưu điểm của hàn que là chi phí đầu tư thấp, thiết bị đơn giản và dễ sử dụng. Tuy nhiên, phương pháp này dễ gây bắn tóe, mối hàn không đều nếu người hàn chưa có kinh nghiệm. Ngoài ra, cũng cần đặc biệt chú ý đến kỹ thuật làm sạch mối hàn sau khi hoàn tất để đảm bảo độ bền, tránh ăn mòn.
>>> Xem thêm: Các kỹ thuật hàn ống inox không bị lủng chia sẻ từ thợ lành nghề
Chuẩn bị trước khi hàn inox với sắt
Trước khi tiến hành các bước, bạn cần chuẩn bị kỹ những yếu tố sau:
- Làm sạch bề mặt hàn bằng bàn chải thép hoặc giấy nhám để loại bỏ dầu mỡ, rỉ sét và tạp chất.
- Cố định chắc chắn hai chi tiết cần hàn để đảm bảo không bị lệch trong quá trình hàn.
- Chọn đúng vật tư hàn: Nên dùng que hàn inox 309L/312 hoặc dây hàn tương thích. Không dùng que hàn thường vì không đảm bảo độ bền kết dính giữa hai vật liệu.
- Chọn chế độ dòng điện phù hợp, điều chỉnh máy hàn theo độ dày vật liệu và phương pháp hàn.
Hướng dẫn từng bước cách hàn inox với sắt
Việc hàn inox với sắt đòi hỏi sự cẩn thận trong từng thao tác, từ chuẩn bị vật liệu đến kiểm soát nhiệt độ và tốc độ di chuyển. Dưới đây là các bước cơ bản giúp bạn thực hiện mối hàn bền đẹp, ngay cả khi mới bắt đầu làm quen với kỹ thuật này.
Bước 1: Làm sạch bề mặt vật liệu
Trước khi hàn, cần đảm bảo bề mặt inox và sắt hoàn toàn sạch sẽ. Dùng bàn chải sắt, giấy nhám hoặc máy mài để loại bỏ lớp rỉ sét, dầu mỡ, sơn hoặc bụi bẩn. Đây là bước quan trọng giúp mối hàn bám chắc, không bị bọt khí hoặc nứt sau khi nguội.
Bước 2: Cố định chắc chắn hai chi tiết
Sử dụng kẹp hàn hoặc thiết bị gá giữ để cố định vị trí hai vật liệu cần hàn. Do inox và sắt có độ giãn nở nhiệt khác nhau, cần giữ chắc vật liệu để tránh cong vênh hoặc xê dịch trong quá trình hàn.
Bước 3: Chọn que hàn hoặc dây hàn phù hợp
Vật liệu hàn là yếu tố quyết định đến chất lượng mối hàn. Khi hàn inox với sắt, nên dùng que hàn inox loại 309L hoặc 312 (đối với hàn que), hoặc dây hàn tương ứng (đối với hàn MIG/TIG). Những loại vật liệu này có khả năng kết nối tốt giữa hai kim loại khác tính chất.
Bước 4: Điều chỉnh thông số máy hàn
Tùy vào phương pháp hàn và độ dày vật liệu, bạn cần điều chỉnh dòng điện, điện áp, tốc độ cấp dây hoặc lưu lượng khí bảo vệ sao cho phù hợp. Nên thử trên một mẫu nhỏ trước để kiểm tra độ ổn định của hồ quang, chất lượng mối hàn.
Bước 5: Thực hiện hàn
Bắt đầu mồi hồ quang tại điểm tiếp xúc giữa inox và sắt. Di chuyển mũi hàn đều tay, không quá nhanh để tránh hàn “lạnh”, cũng không quá chậm khiến vật liệu bị cháy. Khi hàn cần quan sát kỹ hồ quang, điều chỉnh tay hàn cho ổn định, không lắc quá mạnh gây rỗ mối hàn.
Bước 6: Làm sạch mối hàn sau khi hoàn tất
Sau khi mối hàn nguội hoàn toàn, dùng bàn chải inox, máy mài hoặc hóa chất tẩy xỉ hàn (nếu cần) để làm sạch. Việc này không chỉ giúp mối hàn đẹp hơn mà còn hạn chế nguy cơ ăn mòn trong thời gian sử dụng.
Một số lưu ý quan trọng khi hàn inox với sắt
- Không dùng que hàn sắt để hàn inox với sắt vì mối hàn sẽ nhanh bong, nứt hoặc rỉ sét.
- Nên thử hàn trên mẫu vật nhỏ trước để kiểm tra tương thích vật tư và điều chỉnh dòng điện phù hợp.
- Tránh để inox quá nóng vì có thể gây biến màu, oxi hóa mạnh và giảm độ bền vật liệu.
- Luôn sử dụng đồ bảo hộ như găng tay chịu nhiệt, mặt nạ hàn và áo chống cháy để đảm bảo an toàn.
Hàn inox với sắt tuy không dễ, nhưng hoàn toàn có thể thực hiện tốt nếu bạn nắm vững các kỹ thuật và chuẩn bị đầy đủ vật tư phù hợp. Đối với người mới bắt đầu, việc luyện tập từ thao tác cơ bản đến thành thạo là yếu tố quan trọng giúp tạo ra mối hàn bền chắc, thẩm mỹ, sử dụng được lâu dài.
Hy vọng bài viết đã mang đến cho bạn kiến thức hữu ích để tự tin hơn khi bắt đầu hàn inox với sắt. Nếu bạn cần tư vấn thêm về vật liệu hàn hoặc muốn chọn mua thép không gỉ chất lượng, hãy liên hệ đơn vị uy tín như Inox Hải Phong để được hỗ trợ tốt nhất.
